Wat is er aan de hand op de energiemarkt?
De energiemarkt ondergaat ingrijpende veranderingen. Geopolitieke spanningen, de opkomst van hernieuwbare energiebronnen en de inzet van slimme technologieën zorgen voor een dynamisch speelveld. Deze ontwikkelingen vragen om een nieuwe benadering van energiegebruik, zowel voor consumenten als bedrijven
Bewuster verbruiken
De verschuiving naar hernieuwbare energiebronnen zoals zon en wind heeft geleid tot een onvoorspelbaarder aanbod van energie. Dit resulteert in frequente disbalansen tussen vraag en aanbod, wat de energieprijzen beïnvloedt. In november 2024 stegen de gas- en elektriciteitsprijzen aanzienlijk, mede door een periode met weinig zon en wind, de zogenaamde ‘dunkelflaute’, waardoor er vaker gebruik werd gemaakt van gasgestookte centrales .
De overheid stimuleert duurzame projecten en investeert in de uitbreiding van het stroomnet om overbelasting te voorkomen. Hernieuwbare energie wordt aantrekkelijker door geopolitieke spanningen en hoge energieprijzen. Alles met duidelijke doelen voor ogen: verdere verduurzaming en onafhankelijkheid van bepaalde landen.
Alles beweegt
De energiemarkt is volop in beweging en verandert sneller dan ooit. Waar de vraag en het aanbod van energie vroeger redelijk voorspelbaar waren, zien we nu dagelijks flinke schommelingen. Dit komt onder andere door het groeiende aandeel hernieuwbare energie, zoals zon en wind, die sterk afhankelijk zijn van weersomstandigheden. Op zonnige of winderige dagen is er een overvloed aan energie, terwijl op grijze, windstille dagen tekorten kunnen ontstaan. Deze grilligheid zorgt voor een dynamische markt, met grote verschillen in prijs per uur, dag of zelfs regio
Ook aan de vraagzijde verandert veel. Elektrificatie van mobiliteit (zoals elektrische auto’s), verwarming (warmtepompen) en industrie zorgt voor een stijgende en minder voorspelbare energievraag. Tegelijkertijd groeit het aantal huishoudens en bedrijven dat zelf energie opwekt. Hierdoor zijn traditionele rollen van producent en consument aan het vervagen, en ontstaan er zogeheten prosumenten: gebruikers die ook zelf energie terugleveren aan het net.
Deze toegenomen dynamiek heeft grote gevolgen:
- Energieprijzen kunnen per uur sterk verschillen, waardoor het voordelig is om energie te verbruiken op momenten dat deze ruim voorhanden en goedkoop is.
- Het elektriciteitsnet raakt op piekmomenten overbelast, waardoor netbeheerders soms geen nieuwe aansluitingen kunnen toestaan (netcongestie).
- Bedrijven en huishoudens worden gestimuleerd om flexibel om te gaan met hun energiegebruik en bijvoorbeeld laadmomenten, warmtepompen of productieprocessen slim te sturen.
Het wordt dus steeds belangrijker om bewust en actief met energie om te gaan. Dit betekent niet alleen zuinig verbruiken, maar ook slim plannen: laden wanneer de zon schijnt, verbruiken wanneer de prijzen laag zijn, en opslaan wanneer het mogelijk is. Energiebeheer wordt daarmee een essentieel onderdeel van zowel duurzaam wonen als zakelijk succes.
Hernieuwbare energie
De energietransitie – de overgang van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare bronnen zoals zon, wind en waterkracht – is een belangrijke motor achter deze veranderingen. De fossiele bronnen (zoals kolen, aardolie en aardgas) worden steeds schaarser en raken zelfs op. Daarnaast hebben ze een groot nadeel: bij verbranding ervan komt CO₂ vrij, wat bijdraagt aan de opwarming van de aarde. Deze opwarming veroorzaakt grote problemen voor ecosystemen. En dat heeft weer gevolgen voor de leefbaarheid op onze planeet. Daarom kiezen we steeds vaker voor hernieuwbare energie. Oftewel: bronnen die de natuur zelf aanvult en die geen CO₂ uitstoten.
In 2024 groeide de productie van hernieuwbare energie met 11%, waardoor het aandeel groene stroom steeg van 50% naar 54% van de totale stroomproductie. Desondanks werden er momenten geregistreerd waarop de productie van hernieuwbare energie hoger was dan de nationale stroomvraag plus export, wat leidde tot negatieve stroomprijzen en het stilzetten van installaties. Dit benadrukt de urgentie van investeringen in energieopslagcapaciteit.
Volop investeren
Het klimaatakkoord is helder en duidelijk: in 2050 moet de uitstoot van broeikasgassen met 95% zijn verminderd. Die deadline vraagt om snelle en veelvuldige veranderingen. Daarom stimuleren de overheid en verschillende instanties investeringen in duurzame energiebronnen. Denk aan subsidies voor zonnepanelen, windmolenparken en infrastructuurprojecten die groene energie makkelijker beschikbaar maken. Hierdoor zien we steeds meer zonneparken, windmolens op zee en slimme projecten waarbij grond dubbel gebruikt wordt, zoals zonne-installaties op carports en geluidswallen.
Het kabinet heeft €2,1 miljard uit het Klimaatfonds toegekend voor de opschaling van bijvoorbeeld hernieuwbare waterstof, met als doel 500 MW elektrolysecapaciteit in 2025 en ten minste 4 GW in 2030. Deze investering ondersteunt de verduurzaming van sectoren zoals de industrie en mobiliteit.
Salderingsregeling
De salderingsregeling, die sinds 2004 bestond, stelde eigenaren van zonnepanelen in staat om hun zelf opgewekte elektriciteit weg te strepen tegen hun verbruik. Deze regeling werd echter in 2024 afgeschaft en zal per 1 januari 2027 volledig verdwijnen. Vanaf dat moment kunnen huishoudens en kleine bedrijven geen gebruik meer maken van deze regeling en ontvangen zij een vergoeding voor de teruggeleverde stroom. De hoogte van deze vergoeding wordt jaarlijks vastgesteld en is bedoeld om het directe eigen verbruik van opgewekte stroom te stimuleren en de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.
Alles slimmer
Daarnaast spelen geopolitieke spanningen een bepalende rol. De afhankelijkheid van buitenlandse energiebronnen zorgt voor onzekerheid en landen willen minder afhankelijk worden van anderen voor hun energievoorziening. Want ondanks de indrukwekkende groei van hernieuwbare energie in Nederland, blijft het land sterk afhankelijk van fossiele brandstoffen, zoals aardgas en steenkool, die in 2022 samen nog 55% van de energiemix vormden. Deze afhankelijkheid brengt risico’s met zich mee, vooral in tijden van geopolitieke spanningen. Het is daarom essentieel om de transitie naar duurzame energiebronnen te versnellen en de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen.
Dit zet nog meer druk op de energiemarkt en stimuleert de zoektocht naar verschillende (hernieuwbare) energiebronnen. Met een gerichte aanpak van overheid, bedrijven en consumenten kan de energietransitie helpen om de problemen op de energiemarkt op te lossen.
Lees meer over Energie Management Systeem (EMS)
De energiemarkt is in volle transitie en dat gaat niet zonder horten of stoten. De vraag naar elektriciteit explodeert en duurzame bronnen zoals zon en wind blijven afhankelijk van het weer. Met als resultaat: onzekere prijzen, beperkingen voor consumenten en grote uitdagingen voor onze toekomstige verduurzaming. Met een Energiemanagement systeem haal je het maximale uit je energiebronnen zonder comfort te verliezen.